بر اساس آمارهای بازار آزاد، قیمت تیرآهن ۱۲ در مقایسه با ابتدای سال ۱۲۳ درصد رشد کرده و این افزایش قیمت برای تیرآهن‌های ۱۴ و ۱۶ به ترتیب ۱۳۵ و ۱۲۱ درصد است. تیرآهن‌های سنگین نیز رشد قیمت در محدوده ۱۰۰ درصد را در مقایسه با ابتدای سال تجربه کرده‌اند و این در حالی است که در بازار میلگرد نیز شاهد رشد قیمت برای میلگردهای سایزهای مختلف و رشدهای ۸۶ تا ۹۵ درصدی هستیم. در همین حال قیمت میلگرد در بورس کالا نیز به طور متوسط در محدوده ۵۰ درصد افزایش یافته و شکاف موجود بین قیمت‌های بورس کالا و بازار آزاد بسیار قابل توجه است.
به تحلیل هفته‌نامه «اطلاعات بورس» افزایش قیمت در بورس و بازار دارای دو پیام جدی است؛ نخست آن که شکاف قیمتی بین بورس و بازار برای محصولات مختلف در حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد قیمت را تشکیل می‌دهد و این موضوع عامل مهمی برای رشد قیمت این محصولات در بورس کالا شده است. این در شرایطی است که کارخانجات فولادی موظفند محصولات خود را در بورس عرضه کنند و از عرضه خارج از بورس برای این گروه جلوگیری میشود.
عوامل مهمی در افزایش قیمت فولاد موثرند که بخشی از آن به افزایش قیمت مواد اولیه و بخشی به مشکلات حوزه حمل و کاهش تولید در کارخانجات مرتبط است. قیمت هر کیلو تختال در بورس کالا در سال جاری ۱۵ درصد و شمش بلوم نیز ۱۸ درصد افزایش را تجربه کرده است. این در حالی است که قیمت‌های جهانی فولاد در همین مدت رشدی در حدود ۷.۵ تا ۸.۵ درصد را تجربه کرده است و قیمت محصول صادراتی با افزایش قیمت روبه‌رو شده است که همه این موارد به عنوان موتور محرک برای رشد قیمت مقاطع فولادی در بازار داخل محسوب میشود اما رشد قیمت بیش از ۱۰۰ درصدی برای این محصول مطلقا با درصدهای فوق‌الذکر قابل توجیه نیست. با این حال قیمت مقاطع روند رو به رشد شدیدی را تجربه می‌کند که کارشناسان معتقدند دلیل این امر نیز افزایش تقاضا در چین به دنبال رشد ساخت و ساز مسکن در این کشور است به طوری که قیمت انواع مقاطع جهانی در یک سال بیش از ۵۰ درصد رشد یافته است.
متغیر دیگری که برای توضیح شرایط کنونی بازار باید به آن اشاره کنیم، مساله نرخ تورم است. رشد تورم در محدوده ۴۵ تا ۵۵ درصد برای یک دوره زمانی طولانی‌مدت شدت رشد قیمت در همه بازارها را شعله‌ور کرده و باعث شده قیمت با شتاب دهنده تورمی از سایر مولفه‌های موثر اثر بپذیرد.
این رشد قیمت‌ها نه تنها در بازار داخل بلکه در بازارهای صادراتی ایران نیز اثر گذاشته و باعث شده قیمت محصولات صادراتی تولیدکنندگان ایرانی نیز افزایش یابد که به دلیل همزمانی با رشد قیمت‌های جهانی اثری روی توان رقابتی صادرکنندگان ما ندارد. با این حال این موضوع همزمان با رشد قیمت ارز می‌تواند به تقویت درآمدهای صادراتی تولیدکنندگان منتهی شود؛ موضوعی که به صورت بالقوه توان فعالان این صنعت را در ارائه تخفیف‌های مناسب برای فروش کالا افزایش می‌دهد، اما مشکل جایی است که قیمت‌های صادراتی بر مبنای ارز نیمایی محاسبه میشود و نه ارز بازار آزاد و ثبات این نرخ باعث بر هم خوردن محاسبات فعالان این صنعت میشود.
بازار فولاد مانند سایر بازارهای کالایی به شدت به نرخ دلار وابسته است و هر تغییر افزایشی یا کاهشی باعث تغییر در روند قیمت بازار فولاد میشود. در حال حاضر به نظر می‌رسد بازار فولاد قصد کاهش قیمت ندارد و رشد قیمت ارز در بازار به نوعی باعث سوخت‌گیری مجدد این بازار برای رشد شده است و حتی اگر نرخ دلار به میزانی محدود کاهش یابد، فعلا بازار فولاد کاهشی نخواهد شد تا اثر رشد قیمت‌های اخیر را در خود بازیابی کند.
این که آیا نرخ دلار کاهش می‌یابد یا نه، معلوم نیست. فعلا انتشار اخبار سیاسی مختلف تا حدی از رشد قیمت دلار و عبور مجدد از کانال ۶۰ هزار تومانی جلوگیری کرده است اما باید دید این خبرها می‌تواند به محرکی برای افت قیمت از کانال ۵۰ هزار تومانی و کانال شکنی‌های دیگر تبدیل شود یا خیر؟ به هر حال کاهش نرخ ارز با انتشار اخبار در بلندمدت کاهش نمی‌یابد و می‌تواند یک روند موقت باشد و برای کاهش بیشتر قیمت نیازمند دخالت بانک مرکزی با دست پر هستیم، اما نکته نگران‌کننده در این بین آن است که دولت کماکان متمایل به ثابت نگه داشتن قیمت ارز نیمایی است و این موضوع به خودی خود عاملی برای تحریک بازارهاست و باعث خواهد شد تا قیمت فولاد در بازاد آزاد به شدت از قیمت در بورس کالا فاصله بگیرد و باعث ایجاد تقاضای مصنوعی اضافی در بورس شود و در نهایت قیمت فولاد بی‌جهت بالاتر برود.
در این بین آخرین ماه سال نیز با روند نابسامانی در بازار ارز طی میشود به طوری که شاهد رشد قیمت تقریبا همه انواع مقاطع در بورس و بازار آزاد هستیم. موضوع کمبود انرژی و قطعی گاز نیز که کل زنجیره فولاد را تحت تأثیر قرار می‌دهد، موضوع دیگری است که روی این بازار اثر گذاشته است. صنعت فولاد جزو صنایعی است که آسیب‌های زیادی از کمبود انرژی متحمل شده که تبعات آن دامن بازارها را گرفته است، چراکه تعدادی از واحدهای تولیدی از شیوه احیا استفاده می‌کنند و در این روش اساس تولید با سوخت گاز انجام میشود؛ از این‌رو قطعی گاز به‌شدت در روند تولید این واحدها تاثیر می‌گذارد.
قیمت جهانی فولاد از اوج خود به پایین‌ترین حد در ۲۰ ماه گذشته رسید که منجر به نوسان شدیدی در ثروت شرکت‌ها شد زیرا روسیه جنگی را علیه اوکراین به راه انداخت. یک سال بعد، شبح درگیری همچنان سایه خود را می‌افکند زیرا تغییر در جریان‌های تجاری، قیمت‌های مواد خام را در جوش و خروش نگاه می‌دارد و هزینه تولید را بالا می‌برد در حالی که اقتصادهای بزرگ در انتظار بهبود تقاضا هستند. در این بین اما جنگ روسیه و اوکراین در یک سال گذشته روی بازارهای جهانی فولاد و بالطبع بازار داخل اثرگذار بوده است. این دو کشور هر دو از تامین‌کنندگان اصلی فولاد جهان هستند که در سال ۲۰۲۱ حدود ۴۸ میلیون تن محصول به بازارهای جهانی صادر کرده و ۱۰ درصد از سهم جهانی تجارت برای فولاد را در اختیار داشتند و سهم بالایی از خرید مواد اولیه فولاد از سنگ آهن گرفته تا آهن اسفنجی و سایر کالاها را وارد می‌کردند. تحریم‌های روسیه باعث شد تا کشورهای اروپایی خریدار محصولات روسی از خرید امتناع کنند و این بود که چین جای این بازارها را گرفت و در عوض کشورهای اروپایی ناچار به واردات همان مواد اولیه با قیمت‌های بالاتر شدند که نتیجه این امر تشدید هزینه‌ها در بازارهای صادراتی و داخلی آنان شد که در نهایت به زیان این بنگاه‌ها منتهی شد به طوری که در سه ماهه دوم و سوم ۲۰۲۳ پیش‌بینی زیان کرده‌اند.
- حمزه بهادیوند چگینی - روزنـامه‌نـگار
- شماره ۴۸۵ هفته نامه اطلاعات بورس
نظر شما